Εφετείο Αθηνών
Αριθ. απόφασης: 4584/2003
Εισηγητής: Σπυρίδων Ευταξίας

[...] Από τις διατάξεις των άρθρων 34, παρ. 2 και 60, παρ. 3 του Α.Ν. 1846/51 "Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων", συνδυαζόμενες και με τις διατάξεις του άρθρου 16 παρ. 1 και 3 του Ν.Δ. 551/1914, όπως αυτό κωδικοποιήθηκε με το από 24.7/25.8.1920 Β.Δ., σαφώς συνάγεται ότι όταν ο παθών από ατύχημα, που έγινε έπειτα από βίαιο συμβάν κατά την εκτέλεση της εργασίας ή εξ αφορμής αυτής, υπάγεται στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α., τότε ο εργοδότης απαλλάσσεται από κάθε υποχρέωση για αποζημίωση του παθόντος αυτού, ήτοι τόσο της κατά το κοινό δίκαιο ευθύνης για αποζημίωση, όσο και της προβλεπόμενης από το Ν. 551/1914 ειδικής αποζημιώσεως και μόνον εάν το ατύχημα οφείλεται σε δόλο αυτού (εργοδότη) ή του προσώπου που προστήθηκε απ? αυτόν, υποχρεούται αυτός να καταβάλει στον παθόντα την από το άνω άρθρο 34, παρ. 2 προβλεπόμενη "διαφορά" μεταξύ του ποσού της κατά το κοινό δίκαιο αποζημιώσεως και του ολικού ποσού των υπό του ΙΚΑ χορηγούμενων σ? αυτό παροχών. Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται περαιτέρω ότι η ως άνω απαλλαγή αφορά όχι μόνο την περίπτωση που το ατύχημα προκλήθηκε από ενέργεια ή παράλειψη του εργοδότη ή του παθόντος, αλλά και όταν τούτο προκλήθηκε από ενέργεια ή παράλειψη του προσώπου, το οποίο προστέθηκε από τον εργοδότη. Εξάλλου, κατά τις διατάξεις του άρθρου 8, παρ. 5 του ως άνω Ν. 1846/51, στις οικοδομικές εργασίες, ως εργοδότης, από απόψεως εφαρμογής του ως άνω νόμου περί κοινωνικών ασφαλίσεων, απαλλασσόμενος επομένως της παραπάνω αποζημιώσεως, τόσον αυτός, όσον και ο επιβλέπων μηχανικός που προστήθηκε απ? αυτόν, σε περίπτωση που θα γίνει ατύχημα σε ασφαλισμένο του ΙΚΑ θεωρείται όχι μόνο ο εργολάβος ή υπεργολάβος, που προσλαμβάνει και αμείβει τους ασφαλισμένους, ήτοι όχι μόνο ο κατά το εργατικό δίκαιο θεωρούμενος ως εργοδότης, αλλά και ο κύριος του έργου (πλασματικός εργοδότης). Διατηρεί όμως ο παθών την αξίωση του για χρηματική ικανοποίηση, λόγω ηθικής βλάβης, κατά του εργοδότου και του προσώπου που προστήθηκε απ αυτόν όταν το ατύχημα οφείλεται σε πταίσμα αυτών (άρθρ. 914, 932 ΑΚ). Πταίσμα στη προκειμένη περίπτωση μπορεί να θεμελιώνεται και στη μη τήρηση των διατάξεων των ισχυόντων νόμων, διαταγμάτων ή κανονισμών περί των όρων ασφαλείας (ΟλΑΠ 1117/86 Δνη 1987, 112, ΑΠ 569/2001 Δνη 2002, 1402 ΑΠ 1417/1991 Δνη 1993, 52). Ειδικότερα προκειμένου περί οικοδομικών εν γένει εργασιών έχει εφαρμογή το Π.Δ.778/180 "περί των μέτρων ασφαλείας κατά την εκτέλεση οικοδομικών εργασιών" κατά το άρθρο 20 του οποίου προβλέπεται ότι: "φωταγωγοί, φρέατα ανελκυστήρων και εν γένει ανοίγματα επί των δαπέδων, δέον όπως προστατεύονται είτε περιμετρικώς δι? ανθεκτικών κιγκλιδωμάτων ύψους ενός (1.0) μέτρου και θωρακίων ύψους δέκα πέντε εκατοστών του μέτρου, είτε δια πλήρους καλύψεως των δι? αμετακίνητου στερεού σανιδώματος πάχους δύο και ημίσεος εκατοστών, ηλουμένου επί ανθεκτικού πλαισίου εκ ξύλινων λατακίων, είτε δια της τοποθετήσεως σιδηρού πλέγματος οπλισμού στερεουμένου εντός της πλακός κατά την κατασκευή της". Αντίστοιχη πρόβλεψη υπάρχει στα άρθρα 40 και 41 του Κεφ. Γ του Π.Δ. 1073/81 "περί μέτρων ασφάλειας κατά την εκτέλεση εργασιών εις εργοτάξια οικοδομών και πάσης φύσεως έργων αρμοδιότητος πολιτικού μηχανικού". Τέλος, στο άρθρο 4 του Ν. 1396/1983 "υποχρεώσεις λήψης και τήρησης των μέτρων ασφαλείας στις οικοδομές κ.λ.π.". Προβλέπεται ότι "σε περίπτωση που δεν ανατίθεται η εκτέλεση ολοκλήρου του έργου σε έναν εργολάβο, ο κύριος του έργου είναι υποχρεωμένος να λαμβάνει πριν από την εγκατάσταση κάθε εργολάβου ή υπεργολάβου τμήματος του έργου και να τηρεί όσο διαρκεί το έργο αυτού, όλα τα μέτρα ασφαλείας, τα οποία του υποδεικνύει ο επιβλέπων το έργο, εφόσον αυτά δεν αφορούν σε τμήματα του έργου που ανέλαβαν και εκτελούν εργολάβοι ή υπεργολάβοι" (ΑΠ 569/2001 Δνη 2002,1402).