Συμβουλίου της Επικρατείας (Τμήματος Δ΄)
Αριθ. Απόφασης 2001/2000
Πρόεδρος: Χρ. Γεράλης, Αντιπρόεδρος ΣτΕ
Εισηγητής: Μ. Βροντάκης, Σύμβουλος
Δικηγόροι: Ι. Σταυρόπουλος - Κ. Καποτάς, Πάρεδρος Ν.Σ.Κ.

Κ.Ε.Δ.Ε. (Ν. 1882/1990, `Αρθρο 26)

Ι. Χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας: Το αποδεικτικό ενημερότητας χορηγείται εφόσον ο αιτών έχει καταβάλει ή τακτοποιήσει κατά νόμιμο τρόπο (αναστολή πληρωμής ή διευκόλυνση τμηματικής καταβολής) τις οφειλές του προς το Δημόσιο.

ΙΙ. Έννοια αναστολής πληρωμής: Ως αναστολή πληρωμής νοείται και η δυνάμει διάταξης νόμου με δικαστική απόφαση διατασσόμενη αναστολή εκτέλεσης προς είσπραξη της οφειλής, μετά πιθανολόγηση της ευδοκίμησης του κυρίου ενδίκου μέσου.

...................................................................................

4. Επειδή, το άρθρο 26 του N. 1882/1990 με τίτλο "Μέτρα για την περιστολή της φοροδιαφυγής, διαρρυθμίσεις στην άμεση και έμμεση φορολογία κλπ." (Α΄ 43) ορίζει ότι: "1. Με αποφάσεις του υπουργού των Οικονομικών, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, επιτρέπεται να επιβάλλονται κατά των οφειλετών, που δεν έχουν εκπληρώσει τις από οποιαδήποτε αιτία οφειλές τους προς το Δημόσιο, περιορισμοί και απαγορεύσεις, που ανάγονται στις κάθε φύσεως συναλλαγές, πράξεις ή ενέργειες αυτών είτε με τους ιδιώτες, είτε με το Δημόσιο, Δήμους - Κοινότητες, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, ιδρύματα κάθε κατηγορίας, οργανισμούς, τράπεζες, επιχειρήσεις δημόσιας ή κοινής ωφέλειας και γενικά τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, όπως αυτός καθορίζεται από την ισχύουσα νομοθεσία. 2. Ως συναλλαγή, πράξη ή ενέργεια, κατά την παράγραφο 1 του παρόντος, νοείται ενδεικτικώς: α) Η είσπραξη χρημάτων, β) η σύναψη συμβάσεων δανείων, γ) η λήψη διοικητικών αδειών (π.χ. κυκλοφορίας αυτοκινήτων, οικοδομικής, κλπ.), δ) ο εκτελωνισμός εμπορευμάτων ε) η αγοραπωλησία ακινήτων ή σύσταση σ΄ αυτά εμπραγμάτων δικαιωμάτων, η αγοραπωλησία αυτοκινήτων ή θαλάσσιων σκαφών ή αεροσκαφών, κατά τις ισχύουσες διατάξεις, στ) η συμμετοχή σε διαγωνισμό ή δημοπρασία. 3. Η εκπλήρωση των οφειλών προς το Δημόσιο, κατά τις διατάξεις της παραγράφου 1 του παρόντος, αποδεικνύεται με αποδεικτικό ενημερότητας, που εκδίδεται από τον αρμόδιο προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. και το οποίο χορηγείται, εφόσον ο αιτών έχει καταβάλει ή τακτοποιήσει κατά νόμιμο τρόπο (αναστολή πληρωμής ή διευκόλυνση τμηματικής καταβολής που χορηγούνται από τα κατά νόμο αρμόδια όργανα) τις μέχρι τη χρονολογία έκδοσης του αποδεικτικού βεβαιωμένες και ληξιπρόθεσμες οφειλές του προς το Δημόσιο. 4. Τα της ισχύος του αποδεικτικού, τα τηρητέα βιβλία ή έντυπα, τα του ελέγχου εφαρμογής του μέτρου αυτού, οι τυχόν εξαιρέσεις ή απαλλαγές από την υποχρέωση προσκόμισης του αποδεικτικού, καθώς και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος άρθρου, καθορίζονται με τις ως άνω κανονιστικές αποφάσεις του υπουργού Οικονομικών... 5. ...". Βάσει των εξουσιοδοτικών διατάξεων του παραπάνω άρθρου, εκδόθηκε η απόφαση 2048300/6844-11/0016/19-8-1990 του υπουργού Οικονομικών με τίτλο "Αποδεικτικό ενημερότητας για χρέη προς το Δημόσιο" (Β΄ 508), στην οποία ορίζονται τα εξής: "`Αρθρο 1. Καθίσταται υποχρεωτική η προσκόμιση αποδεικτικού ενημερότητας για τα από οποιαδήποτε αιτία χρέη προς το Δημόσιο από κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο: 1. ... 2. ... 11. ... `Αρθρο 3. Απαλλάσσονται από την υποχρέωση προσκόμισης αποδεικτικού ενημερότητας των χρεών προς το Δημόσιο: 1. ... 4. Ο σύνδικος της πτώχευσης φυσικού ή νομικού προσώπου για πράξεις ή συναλλαγές που αφορούν την πτωχευτική περιουσία. `Αρθρο 4. Για τη χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας λαμβάνονται υπόψη από την αρμόδια για τη χορήγησή του Δ.Ο.Υ. οι παρακάτω βεβαιωμένες και ληξιπρόθεσμες οφειλές... `Αρθρο 5. 1. Αρμόδια Δ.Ο.Υ. για την έκδοση και τη χορήγηση του αποδεικτικού ενημερότητας είναι κατά περίπτωση: α. Σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, η Δ.Ο.Υ. που είναι αρμόδια για τη φορολογία εισοδήματος του φυσικού ή νομικού προσώπου... `Αρθρο 6. Η ισχύς του αποδεικτικού ενημερότητας για τα χρέη προς το Δημόσιο είναι δίμηνη, με εξαίρεση τις περιπτώσεις εκτελωνισμού εμπορευμάτων, καθώς και της σύναψης συμβάσεων δανείων, πιστώσεων και χρηματοδοτήσεων γενικά που η ισχύς του αποδεικτικού ενημερότητας είναι τετράμηνη. Η ισχύς του αποδεικτικού αρχίζει από την ημερομηνία έκδοσής του και λήγει την αντίστοιχη ημερομηνία του δεύτερου ή του τέταρτου, κατά περίπτωση, από την έκδοσή του μήνα".

5. Επειδή, εξάλλου, κατά το άρθρο 1 του Ν.Δ/τος 3562/1956 (ΦΕΚ 226 Α΄) "1. Ανώνυμαι εταιρείαι παύουσαι τας πληρωμάς αυτών δύνανται αντί να κηρυχθούν εις κατάστασιν πτωχεύσεως, να τεθούν, κατά τας διατάξεις του παρόντος νόμου:

α) είτε υπό την διοίκησιν και διαχείρισιν των πιστωτών, β) είτε υπό ειδικήν εκκαθάρισιν. 2. ...". Κατά το άρθρο 2 του Ν.Δ/τος τούτου, του οποίου το εδάφ. β΄ της παρ. 2 αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν.Δ/τος 1159/1972 (ΦΕΚ 78 Α΄) "1. Επί τω τέλει της υπαγωγής αυτής εις μίαν των εν τω προηγουμένω

άρθρω καταστάσεων, η ανώνυμος εταιρεία τίθεται, δι΄ αποφάσεως του αρμοδίου προς κήρυξιν της πτωχεύσεως δικαστηρίου, υπό προσωρινήν διαχείρισιν. 2. ...". Κατά το άρθρο 6 του Ν.Δ/τος τούτου, του οποίου η παρ. 2 αντικαταστάθηκε με το άρθρο 4 του Ν.Δ/τος 1159/1972. "1. ... 2. Από της επομένης ημέρας της υποβολής της αιτήσεως των πιστωτών προς την επιτροπήν του άρθρου 3 του παρόντος η διοίκησις της εταιρείας στερείται του δικαιώματος να διαθέτει περιουσιακά στοιχεία της επιχειρήσεως ως και της διαχειρίσεως αυτής...". Κατά το άρθρο 7 του Ν.Δ/τος τούτου, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 5 του Ν.Δ/τος 1159/1972. "1. Από της επομένης της ημέρας της υποβολής της αιτήσεως των πιστωτών προς την επιτροπή του άρθρου 3 του παρόντος απαγορεύεται η αναγκαστική εκτέλεσις, η λήψις παντός ασφαλιστικού μέτρου, ως και η κήρυξις πτωχεύσεως, ένεκα οφειλών γεγεννημένων προ της υποβολής της ως άνω αιτήσεως, η δε αρξαμένη διαδικασία εκτελέσεως αναστέλλεται...". Κατά το άρθρο 9 του Ν.Δ/τος τούτου, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 7 του Ν.Δ/τος 1159/1972. "1. ... 2. Ο διαχειριστής... α) προβαίνει εις σύνταξιν απογραφής και ισολογισμού της εταιρείας, β) καλεί τους πιστωτάς της εταιρείας... όπως, επί ποινή αποκλεισμού εκ της συνελεύσεως των πιστωτών, υποβάλουν εντός 15 ημερών τα δικαιόγραφά των μετά σημειώσεως των υπ΄ αυτών αξιουμένων ποσών. 3. α) Ο διαχειριστής... καλεί το Διοικητικό Συμβούλιο ίνα εκφέρει την γνώμην του επί των δηλώσεων των πιστωτών. β) ... 4. Ο διαχειριστής... καλεί αμελλητί συνέλευσιν των μετόχων της εταιρείας... ίνα αποφανθεί δια πλειοψηφίας των πεντήκοντα ενός τουλάχιστον εκατοστών του καταβεβλημένου εταιρικού κεφαλαίου εάν συναινεί ίνα η εταιρεία συνεχισθεί υπό την διοίκησιν των πιστωτών της κατά τα εν άρθρω 11 επ. οριζόμενα... Εν περιπτώσει αρνήσεως... αποφαίνεται επί της διαφωνίας αμετακλήτως ο Πρόεδρος Εφετών επί τη αιτήσει του διαχειριστού...". Κατά το άρθρο 11 του Ν.Δ/τος τούτου, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 8 του Ν.Δ/τος 1159/1972, "1. Αποφασισθείσης... της συνεχίσεως της επιχειρήσεως υπό την διοίκησιν και διαχείρισιν των πιστωτών... πάσαι αι αρμοδιότητες του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας περιέρχονται εις την κατά το άρθρον 9 παρ. 5 διοικούσαν Επιτροπήν". Κατά το άρθρο 14 του Ν.Δ/τος τούτου, "Η διοικούσα Επιτροπή προβαίνει εις οριστικόν έλεγχον των πιστώσεων, εφαρμοζομένων αναλόγως των άρθρων 582 έως και 596 του Εμπορικού Νόμου". Και κατά το άρθρο 15 του Ν.Δ/τος τούτου, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 10 του Ν.Δ/τος 1159/1972, "1. Συντελεσθέντος του ελέγχου των πιστώσεων, η Επιτροπή χορηγεί εις τους γενομένους δεκτούς πιστωτάς ονομαστικούς τίτλους της Ανωνύμου Εταιρείας, αξίας ονομαστικής ίσης προς το ποσόν της πιστώσεως εκάστου".

6. Επειδή, η κατ΄ εξουσιοδότηση του άρθρου 26 παρ. 4 του Ν. 1882/1990, εκδοθείσα απόφαση 2048300/6844-11/0016/9-8-1990 του υπουργού Οικονομικών δεν προβλέπει και για τις ανώνυμες εταιρείες που έχουν τεθεί υπό την διοίκηση και διαχείριση των πιστωτών τους, βάσει του Ν.Δ/τος 3562/1956, όπως προβλέπει για τον σύνδικο φυσικού ή νομικού προσώπου που έχει κηρυχθεί σε κατάσταση πτωχεύσεως, σχετικά με πράξεις ή συναλλαγές που αφορούν την πτωχευτική περιουσία, απαλλαγή από την υποχρέωση προσκομίσεως αποδεικτικού ενημερότητας των χρεών προς το Δημόσιο, όταν τούτο κατ΄ αρχήν απαιτείται. Ο δε προβάλλων τα αντίθετα λόγος ακυρώσεως είναι απορριπτέος ως αβάσιμος.

7. Επειδή, κατά την διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 26 του Ν. 1882/1990 το προβλεπόμενο από αυτήν αποδεικτικό ενημερότητας χορηγείται "εφόσον ο αιτών έχει καταβάλει ή τακτοποιήσει κατά νόμιμο τρόπο (αναστολή πληρωμής ή διευκόλυνση τμηματικής καταβολής που χορηγούνται από τα αρμόδια όργανα) τις μέχρι τη χρονολογία έκδοσης του αποδεικτικού βεβαιωμένες και ληξιπρόθεσμες οφειλές του προς το Δημόσιο". Ως αναστολή πληρωμής της οφειλής προς το Δημόσιο, που συνιστά νόμιμη τακτοποίησή της, κατά την έννοια της ανωτέρω διατάξεως και καθιστά επιτρεπτή τη χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας, νοείται και η δυνάμει διατάξεως νόμου δια δικαστικής αποφάσεως (όπως η κατά το άρθρο 73 παρ. 3 του Κ.Ε.Δ.Ε. - Ν.Δ. 356/1974, ΦΕΚ 90 Α΄ - που τροποποιήθηκε με το άρθρο 12 του Ν. 1867/1989, ΦΕΚ 117 Α, κατόπιν αιτήσεως του έχοντος ασκήσει ανακοπή οφειλέτη), διατασσόμενη αναστολή εκτελέσεως προς είσπραξη της οφειλής, μετά πιθανολόγηση της ευδοκιμήσεως του κυρίου ενδίκου μέσου για λόγο αναγόμενο στην ύπαρξη της οφειλής (βλ. ΣτΕ 3438/1998 Ολομ.). Ωσαύτως, η αναστολή πληρωμής της οφειλής προς το Δημόσιο, που συνιστά, κατά την έννοια της εκτεθείσης διατάξεως της παρ. 3 του άρθρου 26 του Ν. 1882/1990 νόμιμη τακτοποίησή της, νοείται και η δια διατάξεως νόμου, επί συνδρομής των τασσομένων από αυτήν προϋποθέσεων, επιβαλλομένη αναστολή εκτελέσεως προς είσπραξη της οφειλής. Επομένως, η θέση ανώνυμης εταιρείας υπό την διοίκηση και διαχείριση των πιστωτών της, η οποία επάγεται κατά νόμον (άρθρο 7 παρ. 1 του Ν.Δ. 3562/1956, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 5 του Ν.Δ/τος 1159/1972), σχετικά με οφειλές προγενέστερες της υποβολής της αιτήσεως που κίνησε την προς τούτο διαδικασία, την απαγόρευση αναγκαστικής εκτελέσεως, λήψεως κάθε ασφαλιστικού μέτρου, καθώς και κηρύξεως πτωχεύσεως, εν όψει του προβλεπομένου στο νόμο τρόπου ικανοποιήσεως των αντιστοίχων πιστώσεων, συνιστά, για τις οφειλές αυτές, νόμιμη τακτοποίησή τους. Συνεπώς, είναι επιτρεπτή η χορήγηση, ως προς αυτές, αποδεικτικού ενημερότητας, για χρέη προς το Δημόσιο, όπως βασίμως προβάλλεται υπό της αιτούσης.

8. Επειδή, εν προκειμένω, με την προσβαλλόμενη πράξη Β/993/11-2-1998 του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. Φ.Α.Β.Ε. Αθηνών απερρίφθη αίτημα της αιτούσης να της χορηγηθεί αποδεικτικό ενημερότητας για χρέη προς το Δημόσιο, με την αιτιολογία ότι, με το έγγραφο 1131407/9919/0016/15-12-1997, εκδοθέν με εντολή υπουργού από τον Προϊστάμενο της 16ης Διευθύνσεως της Γενικής Διευθύνσεως Φορολογίας του υπουργείου Οικονομικών, "...γίνεται γνωστό ότι η εταιρεία σας δεν νομιμοποιείται για τη λήψη δελτίου φορολογικής ενημερότητας". Στο τελευταίο δε τούτο έγγραφο εκτίθενται τα εξής: Σύμφωνα με το άρθρο 1 Ν.Δ. 3562/56 "Ανώνυμαι εταιρείαι παύουσαι τας πληρωμάς αυτών δύνανται αντί να κηρυχθούν εις κατάστασιν πτωχεύσεως να τεθούν κατά τις διατάξεις του παρόντος νόμου: α) είτε υπό την διοίκησιν και διαχείρισιν των πιστωτών, β) είτε υπό ειδική εκκαθάριση". Πράγματι, η εταιρεία "ΓΡΑΜΜΗ Α.Ε." τέθηκε υπό τη διοίκηση και διαχείριση των πιστωτών της, σύμφωνα με το παραπάνω Ν.Δ. με την αριθμ. 9409/92 απόφαση του Εφετείου Αθηνών. Μετά τον έλεγχο των πιστώσεων χορηγήθηκε ονομαστικός τίτλος της "ΓΡΑΜΜΗΣ Α.Ε." επ΄ ονόματι της Δ.Ο.Υ. ΦΑΒΕ Αθηνών που αντιστοιχεί σε ποσό οφειλής δραχμών 640.172.790, ενώ η συνολική οφειλή της εταιρείας προς το Δημόσιο ανέρχεται σε 4.134.123.500 δραχμές. Η παραπάνω διαφορά (ονομαστικού τίτλου, συνολικής οφειλής) αποτέλεσε λόγο άσκησης ανακοπών κατά του πίνακα πιστώσεων, προκειμένου να χορηγηθούν αντίστοιχοι ονομαστικοί τίτλοι της εταιρείας προς εξασφάλιση της συνολικής απαίτησης. Εξετάζοντας το πραγματικό γεγονός του χορηγηθέντος ονομαστικού τίτλου, μπορούμε να θεωρήσουμε τη χορήγηση ως εξασφάλιση της απαίτησης, στο βαθμό που ενδεχομένως αυτή θα αποφέρει στο Δημόσιο έσοδα σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 15 του Ν.Δ. 3562/65. Η διάταξη δε του άρθρου 7 του ιδίου Ν.Δ., την οποία επικαλείται η εταιρεία στην κατατεθείσα αίτησή της, με θέμα τη χορήγηση Α.Φ.Ε., αναφέρεται στην απαγόρευση της αναγκαστικής εκτέλεσης και στη μη λήψη παντός ασφαλιστικού μέτρου. Είναι σαφές ότι η άρνηση χορήγησης Α.Φ.Ε., δεν αποτελεί ούτε πράξη αναγκαστικής εκτέλεσης ούτε λήψη ασφαλιστικού μέτρου (τα αυτά έχει δεχθεί και η - τότε - Νομική Δ/νση Υπ. Οικονομικών με την 972/86 Γν. η οποία έγινε δεκτή από τον Υπουργό Οικονομικών και αναφερόταν στη μη χορήγηση Α.Φ.Ε. σε επιχειρήσεις που είχαν τεθεί υπό την κατάσταση της ειδικής εκκαθάρισης του άρθρ. 9 Ν. 1386/83). Η χορήγηση Α.Φ.Ε. διέπεται από τις διατάξεις του άρθρ. 26 Ν. 1892/90 και της κατ΄ εξουσιοδότηση αυτού εκδοθείσης Α.Υ.Ο. 2048300/ 6844-11/0016/19-7-90 και οι οποίες απαιτούν, προκειμένου να χορηγηθεί Α.Φ.Ε. ο αιτών να έχει καταβάλει ή τακτοποιήσει κατά νόμιμο τρόπο (αναστολή πληρωμής ή διευκόλυνση τμηματικής καταβολής που χορηγούνται από τα κατά νόμο αρμόδια όργανα) τις μέχρι τη χρονολογία έκδοσης του αποδεικτικού βεβαιωμένες και ληξιπρόθεσμες οφειλές του προς το Δημόσιο ( παρ. 3 άρθρ. 26 Ν. 1882/90). Στην προκειμένη περίπτωση, δεν προκύπτει αναστολή πληρωμής, αλλά απαγόρευση μόνο της αναγκαστικής εκτέλεσης και της λήψης ασφαλιστικών μέτρων (η οποία διαφέρει της αναστολής πληρωμής). Σημειώνουμε ακόμα ότι η μνημονευθείσα απόφαση του Υπουργού Οικονομικών περί χορήγησης Α.Φ.Ε. είναι πρόσφατη και πολύ μεταγενέστερη του Ν.Δ. 3562/65 και αν υπήρχε πρόθεση εξαίρεσης θα αναφερόταν ρητά στις απαλλαγές-εξαιρέσεις από την υποχρέωση προσκόμισης Α.Φ.Ε. του άρθρ. 3 όπως ρητά αναφέρεται ο σύνδικος. Μετά τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι δεν μπορεί να χορηγηθεί Α.Φ.Ε. στην εταιρεία ΓΡΑΜΜΗ Α. Ε. για οφειλές για τις οποίες εκδόθηκε ισόποσος ονομαστικός τίτλος της εταιρείας έναντι αυτών και συνεπώς κατά πολύ περισσότερο δεν μπορεί να εκδοθεί Α.Φ.Ε. για τις οφειλές εκείνες για τις οποίες δεν εκδόθηκαν ισόποσοι ονομαστικοί τίτλοι της εταιρείας και το γεγονός αυτό της μη έκδοσης ονομαστικών τίτλων, αποτελεί διαφορά μεταξύ του Δημοσίου και της διοικούσας επιτροπής της εταιρείας (η οποία αμφισβητεί την ύπαρξη των χρεών αυτών) και η οποία διαφορά θα επιλυθεί από τα αρμόδια δικαστήρια. Τέλος, ο ισχυρισμός των αιτούντων περί εξομοίωσης του ειδικού καθεστώτος της διοίκησης και διαχείρισης της εταιρείας από τους πιστωτές της με εκείνο της πτώχευσης δεν θεμελιώνεται ερμηνευτικά ή νομολογιακά. Η διάταξη άλλωστε του άρθρ. 1 του Ν.Δ. 3562/56 διαστέλλει σαφέστατα το ειδικό καθεστώς της διοίκησης και διαχείρισης των πιστωτών από το καθεστώς της πτώχευσης". Με αυτά τα δεδομένα, και εν όψει των εκτεθέντων στην προηγούμενη σκέψη, ότι η θέση ανώνυμης εταιρείας υπό τη διοίκηση και διαχείριση των πιστωτών της, επαγόμενη κατά νόμον, σχετικά με τις οφειλές τις προγενέστερες της υποβολής της αιτήσεως που κίνησε την προς τούτο διαδικασία, την απαγόρευση αναγκαστικής εκτελέσεως, εν όψει του προβλεπομένου στο νόμο τρόπου ικανοποιήσεως των αντιστοίχων πιστώσεων, συνιστά, για τις οφειλές αυτές, νόμιμη τακτοποίησή τους, κατά την έννοια της διατάξεως της παρ. 3 του άρθρου 26 του Ν. 1882/1990, η οποία καθιστά επιτρεπτή ως προς αυτές, τη χορήγηση ενημερότητας, η προσβαλλόμενη πράξη είναι πλημμελώς αιτιολογημένη και ακυρωτέα, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο λόγο ακυρώσεως.