Συμβουλίου της Επικρατείας (Τμήματος Β΄)
Αριθ. απόφασης: 2137/2002
Πρόεδρος: Κ. Γ. Χαλαζωνίτης, Αντιπρόεδρος ΣτΕ
Εισηγητής: Σπυρ. Καραλής, Πάρεδρος
Δικηγόροι: Γ. Μουρλούκος, Στεφ. Δέτσης, Πάρεδρος Ν.Σ.Κ.

Φόρος Μεταβίβασης Ακινήτων (Ν. 1249, `Αρθρο 41)

Προθεσμία αναζήτησης φόρου που καταβλήθηκε αχρεωστήτως: Ο φορολογούμενος που καταβάλλει φόρο μεταβίβασης ακινήτου, με βάση την υποβληθείσα από αυτόν δήλωση, χωρίς να υπέχει εν όλω ή εν μέρει σχετική φορολογική υποχρέωση, δύναται να ανακαλέσει την δήλωσή του και να αναζητήσει το καταβληθέν ποσό και μετά την πάροδο απράκτου του εικοσαημέρου εντός του οποίου μπορεί να αμφισβητήσει την αντικειμενική αξία του μεταβιβαζομένου ακινήτου και πάντως εντός του χρόνου της παραγραφής.

Δεκτή αίτηση αναίρεσης φορολογουμένου κατά της 3206/1996 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών.

...................................................................................................

2. Επειδή, με το άρθρο 41 του Ν. 1249/1982 (ΦΕΚ Α΄ 43) όπως ετροποποιήθη και συνεπληρώθη με το άρθρο 14 του Ν. 1473/1984, εισήχθη νέο σύστημα φορολογήσεως των μεταβιβάσεων ακινήτων εξ επαχθούς αιτίας ή αιτία θανάτου κ.λ.π. συνιστάμενο στον καθορισμό της αξίας επί της οποίας επιβάλλεται ο οικείος φόρος μεταβιβάσεως, βάσει γενικών και αντικειμενικών κριτηρίων. Ειδικότερα στην παράγρ. 1 του ανωτέρω άρθρου προβλέπεται ότι για τον προσδιορισμό της φορολογητέας αξίας των ακινήτων που μεταβιβάζονται με αντάλλαγμα κ.λ.π. λαμβάνονται υπόψη οι τιμές εκκίνησης, καθορισμένες από πριν κατά ζώνες ή οικοδομικά τετράγωνα και κατ΄ είδος ακινήτου και ότι οι τιμές εκκίνησης αυξάνονται ή μειώνονται ποσοστιαία ανάλογα με τους παράγοντες που επηρεάζουν αυξητικά ή μειωτικά την αξία των ακινήτων, όπως για τα διαμερίσματα η παλαιότητα, η θέση στο οικοδομικό τετράγωνο κ.λ.π., για τα καταστήματα, η εμπορικότητα του δρόμου. Στην παρ. 6 του ιδίου άρθρου ορίζεται ότι: "Σε περίπτωση μεταβιβάσεως ακινήτου με αντάλλαγμα ή αιτία θανάτου, δωρεάς, γονικής παροχής ή προίκας, ο φορολογούμενος αναγράφει στην οικεία φορολογική δήλωση την κατά τις παρ. 1 και 2 του παρόντος άρθρου οριζόμενη αξία τους, με βάση την οποία βεβαιώνεται ο φόρος που αναλογεί. Αν ο υπόχρεος σε φόρο θεωρεί την προκαθορισμένη αξία μεγαλύτερη από την αγοραία έχει το δικαίωμα, μέσα σε προθεσμία 20 ημερών από την υποβολή της δήλωσής του, να ζητήσει με προσφυγή τον προσδιορισμό της αξίας από το αρμόδιο Διοικητικό Πρωτοδικείο. Αν ασκηθεί προσφυγή, ο Οικονομικός Έφορος διενεργεί έλεγχο για τον προσδιορισμό της αγοραίας αξίας του ακινήτου και συντάσσει σχετική έκθεση, αντίγραφο της οποίας κοινοποιεί στο φορολογούμενο 20 τουλάχιστον ημέρες πριν από τη δικάσιμο. Η έκθεση αυτή επισυνάπτεται στην έκθεση του άρθρου 82 του Κώδικα Φορολογικής Δικονομίας, στην οποία περιλαμβάνεται και αίτημα προς το Διοικητικό Δικαστήριο για προσδιορισμό της αγοραίας αξίας του ακινήτου. ... Σε περίπτωση που δεν αμφισβητηθεί η προκαθορισμένη αξία, ο Οικονομικός Έφορος ελέγχει την ακρίβεια των δηλώσεων μόνον όσον αφορά τα προσδιοριστικά στοιχεία των ακινήτων σύμφωνα με τα οποία διαμορφώνεται η αξία τους. Αν διαπιστωθεί ανακρίβεια των στοιχείων τούτων, εκδίδεται πράξη με την οποία καταλογίζεται ο φόρος, την πληρωμή του οποίου θα διέφευγε ο υπόχρεος με την ανακρίβεια, καθώς και ο πρόσθετος φόρος. . .". Από τις ανωτέρω διατάξεις, από τις οποίες εκείνη της παρ. 6 προβλέπει και στάδιο ελέγχου των λοιπών πλην της αξίας στοιχείων της δηλώσεως φόρου μεταβιβάσεως ακινήτων, δεν προκύπτει ότι η πάροδος απράκτου του κατά την διάταξη αυτή εικοσαημέρου συνεπάγεται οριστικοποίηση της φορολογικής εγγραφής και αδυναμία εκ του λόγου τούτου ανακλήσεως της δηλώσεως. Επομένως, ο καταβάλλων φόρο μεταβιβάσεως ακινήτου, με βάση την υποβληθείσα από αυτόν δήλωση, χωρίς να υπέχει εν όλω ή εν μέρει σχετική φορολογική υποχρέωση, δύναται να ανακαλέσει την δήλωσή του και να αναζητήσει το καταβληθέν ποσό και μετά την πάροδο απράκτου του ως άνω εικοσαημέρου εντός πάντως του χρόνου της παραγραφής (Σ.τ.Ε. 2611/97).

3. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλομένη απόφαση, στον αναιρεσείοντα μετεβιβάσθη με το υπ΄ αριθμ. 9001/1990 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Πειραιά Α. Αθανασόπουλου διαμέρισμα πολυκατοικίας επί της οδού Αγ. Αντωνίου 33 στην θέση "Βαρυμπόμπη" του Δήμου Αχαρνών επιφανείας 147,20 τ.μ. με αποθήκη και θέση σταθμεύσεως αυτοκινήτων. Από τον αναιρεσείοντα υπεβλήθησαν στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. Αχαρνών οι υπ΄ αριθμ. 1427, 1428 και 1429 της 29-5-1990 δηλώσεις φόρου μεταβιβάσεως ακινήτου, με τις οποίες εδήλωσε την προκαθορισμένη αξία του ως άνω ακινήτου επί τη βάσει του συστήματος του αντικειμενικού προσδιορισμού στο ποσό των 15.147.500 δραχμών. Ο Προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ. Αχαρνών, υπελόγισε επί της αξίας αυτής τον αναλογούντα φόρον ο οποίος κατεβλήθη από τον αναιρεσείοντα. Πλην ο τελευταίος, την 8-10-1990 με την υποβληθείσα αίτησή του προς τον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. εζήτησε την απαλλαγήν από τον φόρο μεταβιβάσεως ακινήτου, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.Δ. 1084/1971, προσκομίσας τα σχετικά δικαιολογητικά, καθώς και την επιστροφή του καταβληθέντος φόρου, ως αχρεωστήτου. Η αίτηση αυτή απερρίφθη με την υπ΄ αριθμ. 15077/8-10-1990 απάντηση του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. Αχαρνών, με την αιτιολογία ότι τα δικαιολογητικά για την απαλλαγή από τον ένδικο φόρο υπεβλήθησαν μετά την παρέλευση του 20ημέρου από της υποβολής των δηλώσεων του αναιρεσείοντος περί της μεταβιβάσεως ακινήτου και ότι συνεπώς, η φορολογική εγγραφή κατέστη εν προκειμένω οριστική, μη ασκηθείσης προσφυγής κατά της προκαθορισμένης αξίας του ακινήτου. Το διοικητικό πρωτοδικείο επί προσφυγής του αναιρεσείοντος και κατ΄ εκτίμηση των προσκομισθεισών βεβαιώσεων εισαγωγής συναλλάγματος, καλυπτουσών κατά ποσό την αξία του ενδίκου ακινήτου, ηκύρωσε την ως άνω αρνητική απάντηση του Προϊσταμένου Δ.Ο.Υ. και εδέχθη ότι ο αναιρεσείων απαλλάσσεται του φόρου μεταβιβάσεως ακινήτων, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.Δ. 1084/1971. Το εκδόν όμως την αναιρεσιβαλλομένη απόφαση διοικητικό εφετείο, εξηφάνισε την πρωτόδικη απόφαση, κρίνον ότι νομίμως δεν απηλλάγη ο αναιρεσείων του ενδίκου φόρου, εφόσον την σχετική αίτηση και τα δικαιολογητικά για την απαλλαγή (βεβαιώσεις εισαγωγής συναλλάγματος) υπέβαλε μετά την παρέλευση 20ημέρου από την υποβολή της δηλώσεώς του και την οριστικοποίηση της φορολογικής εγγραφής. Πλην, η κρίση αυτή του διοικητικού εφετείου στηρίζεται σε εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 41 παρ. 6 του Ν. 1249/1982, καθόσον, όπως ήδη εξετέθη, στην ανωτέρω υπ΄ αριθμ. 2 σκέψη, η πάροδος του 20ημέρου από της υποβολής της δηλώσεως δεν οριστικοποιεί την φορολογική εγγραφή και δεν κωλύει την αναζήτηση του φόρου μεταβιβάσεως ακινήτου προσδιορισθέντος κατά το αντικειμενικό σύστημα αξίας των ακινήτων, εφόσον υπάρχει αχρεώστητος καταβολή. Συνεπώς, για τον λόγο αυτό βασίμως προβαλλόμενο πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση αναιρέσεως, να αναιρεθεί η προσβαλλομένη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση, η οποία χρήζει διευκρινίσεως κατά το πραγματικό, στο διοικητικό εφετείο για νέα κρίση.