Συμβουλίου της Επικρατείας (Τμήματος Β΄)
Αριθ. απόφασης: 79/2002
Πρόεδρος: Φωτ. Στεργιόπουλος, Αντιπρόεδρος ΣτΕ
Εισηγητής: Σπ. Μαρκάτης, Πάρεδρος ΣτΕ
Δικηγόροι: Δημ. Μπούντρος, Στεφ. Δέτσης, Πάρεδρος Ν.Σ.Κ.

Αναπτυξιακά κίνητρα (Ν. 4171/1961, `Αρθρο 9), Κ.Β.Σ. (Π.Δ. 186/1992, `Αρθρο 28), εισοδήματος νομικών προσώπων.

Αλλοδαπές τεχνικές επιχειρήσεις εγκατεστημένες στην Ελλάδα. Οι πιστωτικές συναλλαγματικές διαφορές δεν υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος: Εφόσον το ποσό των συναλλαγματικών πιστωτικών διαφορών προέκυψε λόγω, της κατά το άρθρο 28, παρ. 6 του Κ.Β.Σ. (), αποτίμησης σε δραχμές των διαθεσίμων, τα οποία υπήρχαν κατά το χρόνο απογραφής και συνίσταντο σε κέρδη της αλλοδαπής τεχνικής επιχείρησης εγκατεστημένης στην Ελλάδα, από εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο εξωτερικό υπό τους όρους του άρθρου 9 του Ν. 4171/1961, το ένδικο αυτό ποσό δεν υπόκειται σε φορολογία, καθόσον προέκυψε από την αποτίμηση σε δραχμές αυτών τούτων των απαλλασσομένων, βάσει των ως άνω διατάξεων, εσόδων.

Δεκτή αίτηση αναίρεσης φορολογουμένου κατά της 4781/1996 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών.

2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται, παραδεκτώς, η αναίρεση της υπ΄ αριθμόν 4781/1996 αποφάσεως του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, με την οποία εξαφανίστηκε, κατ΄ αποδοχήν εφέσεως του Δημοσίου, η υπ΄ αριθμόν 14053/1995 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών και στη συνέχεια απορρίφθηκε η προσφυγή της αναιρεσείουσας εταιρείας κατά της υπ΄ αριθμόν 23550/12.8.1994 αρνητικής απαντήσεως του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. ΦΑΒΕ Αθηνών επί επιφυλάξεως που είχε διατυπώσει με τη δήλωσή της φορολογίας εισοδήματος οικονομικού έτους 1994 ως προς την απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος, ποσού πιστωτικών συναλλαγματικών διαφορών ύψους 84.400.128 δραχμών. Με την πρωτόδικη απόφαση είχε γίνει δεκτή η εν λόγω προσφυγή.

3. Επειδή, με το άρθρο 9 του Ν. 4171/1961 (Α΄ 93), όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 23, παρ. 3 του Ν. 1262/1982 (Α΄ 70), ορίστηκαν τα εξής: "1) Αλλοδαπές τεχνικές επιχειρήσεις που είναι εγκαταστημένες ή εγκαθίστανται στην Ελλάδα μετά από έγκριση του Υπουργού Συντονισμού και των οποίων το αντικείμενο εργασιών ευρίσκεται εκτός Ελλάδας απαλλάσσονται από το φόρο εισοδήματος, καθώς και εν γένει από κάθε τέλος, φόρο, εισφορά ή ανταποδοτική ή κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή οποιουδήποτε τρίτου που υφίσταται για εισοδήματά τους από εργασίες των οποίων το αντικείμενο βρίσκεται έξω από τα όρια της Ελληνικής Επικράτειας, υπό τους ακόλουθους όρους: α) Το προσωπικό των παραπάνω επιχειρήσεων αποτελείται κατά 4/5 τουλάχιστον του συνόλου και τα 3/5 τουλάχιστον κατά κατηγορία προσωπικού από Έλληνες υπηκόους, β) ... γ) ... 2) ... 3) ... 4) Των ... απαλλαγών απολαμβάνουν και οι ελληνικές τεχνικές επιχειρήσεις, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις και περιορισμούς του νόμου αυτού, εκτός από τις περιπτώσεις β και γ ... ". Εξάλλου, στην παρ. 6 του άρθρου 28 του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων (Π.Δ. 186 της 16/26.5.1992, Α΄ 84) που ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, προβλέπεται ότι κατά την απογραφή λήξεως κάθε διαχειριστικής περιόδου η επιχείρηση οφείλει "τα διαθέσιμα ... που εκφράζονται σε ξένο νόμισμα" να τα αναγράφει "σε δραχμές με το ποσό που προκύπτει από τη μετατροπή του ξένου νομίσματος: α) με βάση την επίσημη τιμή του κατά την ημέρα της απογραφής ... ".

4. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, όπως εκτίθεται στην προσβαλλόμενη απόφαση, η αναιρεσείουσα εταιρεία στη δήλωσή της φόρου εισοδήματος οικονομικού έτους 1994 (χρήση 1.1-31.12.1993) διατύπωσε την επιφύλαξη ότι το ποσό των 84.400.128 δραχμών, το οποίο περιέλαβε στα δηλούμενα φορολογητέα έσοδά της και το οποίο προέρχεται από πιστωτικές συναλλαγματικές διαφορές αποτιμήσεως καθαρών κερδών της προηγουμένων χρήσεων από τεχνικές εργασίες στο εξωτερικό, απαλλάσσεται από το φόρο εισοδήματος βάσει του άρθρου 9 του Ν. 4171/1961. Η απόρριψη της εν λόγω επιφυλάξεως ακυρώθηκε από το πρωτοβάθμιο δικαστήριο με την αιτιολογία ότι οι ένδικες συναλλαγματικές διαφορές αποτελούν έσοδο προερχόμενο από αυτή καθεαυτή την προβλεπόμενη από την ανωτέρω διάταξη δραστηριότητα της αναιρεσειούσης στο εξωτερικό, καθόσον συνιστούν άμεσο και αναγκαίο επακόλουθο της αποτιμήσεως σε δραχμές στα βιβλία της στην Ελλάδα, των καθαρών κερδών της που απαλλάσσονται από το φόρο, τα οποία προέκυψαν στο εξωτερικό σε συνάλλαγμα κατά τις προηγούμενες της ενδίκου χρήσεις. Το διοικητικό εφετείο δέχθηκε, αντίθετα, ότι το ένδικο κονδύλιο δεν απαλλάσσεται από το φόρο εισοδήματος για το λόγο ότι το εισόδημα αυτό θεωρείται ότι πραγματοποιήθηκε με την αποτίμηση - δραχμοποίηση του εν λόγω συναλλάγματος στην Ελλάδα, δηλαδή από εργασίες στο εσωτερικό, είναι δε νομικώς αδιάφορο το γεγονός ότι τα υπόψη συναλλαγματικά διαθέσιμα αφορούσαν τα εκφρασμένα σε συνάλλαγμα κέρδη προηγουμένων χρήσεων από εργασίες στο εξωτερικό. Η κρίση όμως αυτή του διοικητικού εφετείου δεν είναι νόμιμη, διότι εφόσον το ένδικο ποσό προέκυψε λόγω της κατά το άρθρο 28, παρ. 6 του Π.Δ. 186/1992 () αποτιμήσεως σε δραχμές των διαθεσίμων τα οποία υπήρχαν κατά το χρόνο απογραφής και συνίσταντο σε κέρδη της αναιρεσειούσης από εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο εξωτερικό υπό τους όρους του άρθρου 9 του Ν. 4171/1961, το ένδικο αυτό κονδύλιο δεν υπόκειται σε φορολογία, καθόσον προέκυψε από την αποτίμηση σε δραχμές αυτών τούτων των απαλλασσομένων εσόδων. Για το λόγο αυτό που βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση, η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπει να αναιρεθεί, παρέλκει δε ως αλυσιτελής η εξέταση των λοιπών προβαλλομένων λόγων αναιρέσεως.

5. Επειδή, μετά την αναίρεση της προσβαλλομένης αποφάσεως, η υπόθεση που χρειάζεται διευκρίνιση ως προς το πραγματικό, πρέπει να παραπεμφθεί στο ίδιο δικαστήριο για νέα κρίση.